قبل از تولگیری عمل لوزه را برای کودکان تجویز نکنید .افرادی با روش خاصی موسوم به “تول گیری” اقدام به درمان بیماری‌های لوزه در نوزادان و کودکان می نمایند که قبل از عمل لوزه بهتر است این روش در کودکان انجام شود. لوزه‌ها بافت‌های لنفاوی هستند که داخل و دو طرف انتهایی دهان (محل اتصال حلق به دهان) قرار گرفته‌اند. از کنار هم قرار گرفتن بافت‌های لنفاوی، حلقه‌ای موسوم به حلقه والدیر در حلق تشکیل می شود. این حلقه از لوزه‌های اصلی (موسوم به لوزه‌های کامی) که در دو طرف انتهای دهان قرار گرفته‌اند و آنها را به عنوان لوزه‌های کامی هم می‌شناسیم و هم‌چنین لوزه قرار گرفته در انتهای زبان یا لوزه زبانی و به‌علاوه لوزه سوم یا آدنویید که در بالا و انتهای بینی و پشت حلق قرار گرفته، تشکیل شده است.
علاوه بر لوزه‌ها غدد لنفاوی دیگری هم در این حلقه وجود دارند. البته باید به این مسأله توجه کرد که غدد لنفاوی تنها مختص به حلق و دهان نیستند، بلکه در سرتاسر بدن پراکنده‌اند (چیزی در حدود هشتصد غده لنفاوی در کل بدن وجود دارد که بیش از سیصد عدد آن در ناحیه سر وگردن قرار دارند) و وظیفه دفاع ازبدن در مقابل میکروب‌ها را بر عهده دارند. لوزه‌ها به عنوان غدد لنفاوی بزرگی که در سر راه تنفس و عبور غذا قرار گرفته‌اند و بدن را از ورود میکروب‌ها مصون می‌دارند از اهمیت خاصی برخوردار هستند. از طرف دیگر لوزه‌ها در صورت عفونت بزرگ می‌شوند و می‌توانند اشکالاتی را در بدن انسان به وجود بیاورند. کودکان بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به عفونت‌ها و ناراحتی‌های مربوط به لوزه‌ها قرار دارند. ناراحتی‌های مربوط به چرکی شدن لوزه‌ها در میان کودکان زیر هفت سال بیشتر به چشم می‌خورد و این به خاطر این است که کودکان به دلیل تکامل نیافتن سیستم ایمنی بدنشان بیشتر از سایرین در معرض سرماخوردگی‌ها و بیماری‌های عفونی و ناراحتی‌های مربوط به مجاری تنفسی قرار دارند و در نتیجه بیشتر در خطر عفونت لوزه قرار می‌گیرند.
لوزه‌ها دچار چه نوع بیماری‌هایی می‌شوند؟
بیماری‌های لوزه عموما مربوط به عفونت‌های آن می‌باشد. در سرما خوردگی‌های ساده، لوزه‌ها با عفونت‌های ویروسی درگیر می‌شوند. در بیماری‌های ویروسی معمولا مشکلات وعلائم کمتری در بیمار وجود دارد. اما در برخی موارد بیمار دچار عفونت‌های باکتریال میشود . در این موارد لوزه‌ها در اثر عفونت حاصله از باکتری‌ها به ویژه یک باکتری خاص موسوم به بتا همولیتیک استروپتوکوک به شدت دچار عفونت شده و متورم می‌شوند. لوزه‌ها به خاطر اینکه در محل عبور غذا و هوا قرار دارند اصولا همیشه در معرض میکروب‌های زیادی قرار دارند. اما در حالت عادی این میکروب‌ها و سیستم دفاعی بدن در حالت تعادل قرار دارند و مشکلی را برای بدن شخص به وجود نمی‌آورند. در مواردی که بدن ضعیف میشود و یا دچار سرماخوردگی میشود این میکروب‌ها در ترکیب خود تغییراتی ایجاد میکنند و تبدیل به باکتری‌های بیماری‌زا می‌شوند و این توانایی را پیدا میکنند که بر سیستم دفاعی بدن غلبه کنند و لوزه‌ها را دچار مشکل نمایند. در برخی موارد هم مصرف بی‌دلیل برخی از آنتی بیوتیک‌ها و سایر داروها می‌تواند باعث تغییر در ساختار میکروب‌ها شوند و آنها را به باکتر‌ی‌هایی با قابلیت ایجاد بیماری تبدیل کنند.
لوزه‌ها پس از ورود باکتری‌ها از خود واکنش دفاعی نشان می‌دهند و متورم می‌شوند که اصطلاحا به آن فارنژیت می‌گویند. در این حین بدن دچار واکنش‌هایی میشود که باعث تب، سردرد و گلو درد و بی‌حالی بیمار می شود.
در اثر عفونت باکتریال بیماری در ظرف دو الی سه روز شدت یافته و پس از پنج روز علائم آن خفیف‌تر شده و بیمار رو به بهبودی می‌رود. در بسیاری از موارد حتی بدون درمان هم بیمار رو به بهبودی می رود و دچار مشکل خاصی نمی‌گردد.
گاهی اوقات لوزه‌ها دچار عفونت مزمن می‌گردند. در این حالت عفونت به مدت طولانی مثلا سه ماه یا حتی بیشتر در لوزه‌ها باقی می‌ماند و می‌تواند منجر به بروز علائم و ناراحتی‌هایی گردند. ممکن است که بیمار در این حالت درد یا تب شدید نداشته باشد ولی دچار دردهای خفیف یا علائم دیگری مانند خشکی گلو بشود. عفونت‌های مزمن لوزه‌ها ممکن است که باعث به‌وجود آمدن بوی بد دهان نیز بشود.
در برخی موارد هم لوزه‌ها در اثر فعالیت ویروس‌های خاصی (نه آن دسته از ویروس‌ها که باعث به‌وجود آمدن سرما خوردگی می‌شوند) دچار التهاب و تورم شدید می‌شوند. در برخی موارد هم عفونت‌های بی هوازی باعث بروز ناراحتی های لوزه می‌شوند.
بعضی اوقات عفونت از محدوده لوزه خارج و به ناحیه اطراف آن وارد شده و ایجاد آبسه‌های مختلفی می‌کند. در این حالت بیمار تب ودرد شدیدتری داشته و قادر به باز کردن کامل دهان نمی‌باشد.
موارد دیگری نیز وجود دارند که ممکن است باعث بروز مشکلات برای لوزه‌ها شوند مانند پدید آمدن تومور در لوزه‌ها که خوشبختانه نادر می‌باشند. این تومور‌ها می‌توانند خوش خیم و یا بدخیم باشند که البته اکثر آنها بدخیم‌اند و متاسفانه در مراحل اولیه با علامت خاصی همراه نیستند.
عفونت‌های مکرر لوزه‌ها چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
عمده‌ترین مشکلی که در عفونت لوزه‌ها ایجاد میشود بزرگ شدن و بزرگ باقی ماندن لوزه‌ها می‌باشد. در بسیاری از موارد لوزه‌ها بعد از برطرف شدن بیماری و التهاب به اندازه عادی خود بر می‌گردند ولی بعد از تکرار این عفونت‌ها به صورت دائمی بزرگ شده و دیگر به اندازه اولیه خود بر نمی‌گردند. بزرگ باقی ماندن لوزه‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلاتی همچون مشکلات تنفسی در افراد بشود. معمولا این افراد با دهان باز تنفس میکنند و می‌خوابند و در حین خواب خرخر میکنند. تنفس طولانی با دهان باز کودکان را دچار مشکلات زیادی همچون بیماری‌های ریوی- شب ادراری و سینوزیت‌های مکرر می‌گردد. یکی از مهمترین مشکلاتی که ممکن است در کودکان به خاطر ناهنجاری‌های لوزه ها بوجود بیاید اختلال در عملکرد شپیور استاش و عفونت‌هایی در گوش می‌باشد که مهمترین و شایع‌ترین آنها حالتی موسوم به اتیت سروز می باشد.در اتیت سروز مایعی پشت پرده گوش جمع میشود و در اثر آن شخص دچار اختلال شنوایی می شود که اگر به‌موقع درمان نشود باعث کم شنوائی دائمی می‌گردد.
از عوارضی دیگر تنفس مزمن دهانی در کودکان رشد نابهنجار استخوان‌های صورت و فک و دندان‌ها می‌باشد. وقتی کودکی به صورت مزمن از دهان نفس بکشد دچار مشکلاتی در رشد و ترتیب دندان‌ها میشود که در این حالت به اورتدنسی نیاز پیدا می کند. در برخی موارد فرد دچار گودی سقف دهان و در نتیجه انحراف در تیغه بینی میشود.
تشخیص این موارد چگونه است؟
عفونت‌های حاد لوزه معمولا با یک معاینه ساده همانند اندازه‌گیری درجه حرارت بدن و مشاهده حلق و دهان تشخیص داده می‌شوند. در غالب موارد بیمار تب داشته و کسالت و بی‌حالی دارد. در معاینه حلق علاوه بر تورم دانه‌های سفیدی روی لوزه‌ها دیده میشود.
در مورد عفونت‌های مزمن تشخیص با دشواری‌های بیشتری همراه است و پزشک جهت تشخیص به دقت بیشتری احتیاج دارد. در این حالت پزشک باید به مسائل مختلفی همچون نحوه خوابیدن بیمار، خرخر کردن در خواب و مشکلات شنوایی و مسائلی از این قبیل توجه کند. در پاره‌ای از موارد نیز رادیولوژی به تشخیص کمک می‌کند.
درمان بیماری‌های لوزه چگونه است؟
درمان این بیماری در حالت حاد درمان دارویی است. در عفونت‌های ویروسی همچون سرماخوردگی استفاده از مسکن، مایعات گرم، ویتامین ث و کمی استراحت کفایت می‌کند ولی در فارنژیت‌های چرکی علاوه بر اینها باید از آنتی بیوتیک مناسب هم استفاده شود. آنتی بیوتیک مورد مصرف برای عفونت لوزه‌ها عمدتا پنی‌سیلین می باشد که معمولا به صورت یک تزریق و یا به شکل خوراکی به مدت ده روز برای فرد استفاده می‌گردد.
در عفونت‌های مزمن درمان بستگی به علایم در فرد بیمار دارد. در این حالت عمدتا درمان فرد به صورت جراحی می باشد.
در صورت وجود هر یک از موارد زیر جراحی لوزه‌ها و یا لوزه سوم توصیه میشود:
- عفونت‌های مکرر: عفونت بیش از 4 بار در سال
- تنگ شدن راه هوایی: تنفس دهانی ویا خرخر شبانه
- سینوزیت‌های مزمن و یا مکرر در کودکان
- عفونت‌های مکرر گوش و یا اتیت سروز
- آبسه اطراف لوزه
با توجه به اینکه لوزه‌ها با افزایش سن کوچکتر می‌شوند آیا عمل آنها لازم است؟
عموما لوزه‌ها در افراد با بالاتر رفتن سن و سال کوچکتر می شوند، اما ممکن است که قبل از این اتفاق کودک دچار عوارض برگشت ناپذیری همچون کاهش شنوایی، بیماری‌های ریوی و یا مشکلات در دندان‌ها و فک و صورت شوند. بنا براین برای جلوگیری از بروز چنین مواردی با تشخیص پزشک باید عمل جراحی انجام شود.
افرادی با روش خاصی موسوم به “تول گیری” اقدام به درمان بیماری‌های لوزه در نوزادان و کودکان می نمایند که قبل از عمل لوزه بهتر است این روش در کودکان انجام شود.
آیا از لحاظ سنی محدودیت خاصی برای جراحی لوزه وجود دارد؟
غالبا این جراحی در کودکان انجام میشود ولی کودکان زیر سه سال به جز در موارد خاص مورد عمل قرار نمی‌گیرند. هر چقدر سن پایین‌تر باشد جراحی از نظر تکنیکی راحت‌تر است. در افراد بزرگسال چسبندگی به دلیل عفونت‌های مکرر بیشتر بوده و خطر خونریزی در آنها بالاتر می رود.
آیا لازم است که لوزه‌ها به‌طور کامل خارج شوند؟
در اکثر موارد لوزه‌ها به‌طور کامل خارج می‌شوند. در بیمارانی که تومور دارند خارج کردن همان لوزه کافی است. برخی پزشکان با استفاده از ابزارهایی همچوت لیزر اقدام به خارج نمودن قسمتی از لوزه را می‌نمایند.
چه روشی برای بیهوشی بکار می‌رود؟
امروزه عمل جراحی لوزه‌ها با بیهوشی عمومی انجام میشود. خوشبختانه با توجه به پیشرفت‌های حاصل شده در داروها و تکنیک های بیهوشی، احتمال بروز مشکلات و خطرات بسیار ناچیز می‌باشد.
امروزه برای جراحی لوزه‌ها از چه روش‌هایی استفاده میشود؟
برای انجام این عمل جراحی روش‌های مختلفی وجود دارد که از شایع‌ترین آنها می توان به استفاده از تیغ جراحی، لیزر و امواج رادیویی اشاره نمود. باید توجه نمود که لیزر به عنوان یک ابزار جراحی به کار می‌رود و استفاده از آن به این معنی نیست که شخص بدون انجام عمل جراحی مورد معالجه قرار می‌گیرد. استفاده از لیزر به پزشک این امکان را می دهد که با دقت بالاتری محل مورد نظر را برش بدهد و علاوه بر آن محلی که توسط لیزر برش داده می شود، کمتر دچار خونریزی می شود.
آیا پس از برداشتن لوزه‌ها احتمال عود آنها وجود دارد؟
در مواردی که لوزه‌های اصلی برداشته می‌شوند احتمال عود بسیار پایین می‌باشد . در مواردی که لوزه سوم مورد عمل قرار می‌گیرد به دلیل اینکه این لوزه برداشته نمی‌شود و تنها مورد تراشیدن قرار می‌گیرد احتمال رشد مجدد وجود دارد.
پیامدها و عوارض این جراحی چیست؟
عوارضی که به غیر از خطرات بیهوشی ممکن است بعد از عمل جراحی گریبان گیر فرد شود شامل درد و خونریزی میشود. از آنجایی که لوزه‌ها در مسیر راه تنفسی و بلع غذا هستند ممکن است که شخص با هر بلع و یا تنفس دچار درد شود. معمولا این دردها تا حدود یک هفته ادامه دارند. در برخی از موارد افراد بعد از گذشت چند روز دردی را هم در ناحیه گوش احساس میکنند و این به خاطر ارتباط عصبی میان گوش و حلق می‌باشد. خونریزی از عوارض دیگر این عمل می‌باشد که ممکن است در همان ساعات اولیه عمل به وقوع بپیوندد. این خونریزی ممکن است که از راه دهان یا بینی اتفاق بیفتد. خونریزی دیگر خونریزی دیررس است که ممکن است بین یک هفته تا ده روز پس از عمل جراحی اتفاق پیش آید. دلیل این خونریزی ممکن است از بین رفتن بافت‌هایی که جلوی محل بریدگی رگ‌ها را گرفته است باشد. این بافت‌ها ممکن است به دلیل خوردن غذاهای سفت و غیر نرم از بین بروند. برخی عفونت‌های بعد از عمل هم ممکن است باعث حل شدن این بافت‌ها بشوند و در نتیجه به خونریزی منجر شوند.
بعد از مدتی ممکن است که شخص دچار تغییراتی در صدا شود که معمولا بعد از گذشت سه الی چهار ماه صدای شخص به حالت عادی بر می‌گردد و جای نگرانی نمی‌باشد.
از دیگر مواردی که بیمار بعد از عمل ممکن است با آن روبه رو شود می‌توان به این موارد اشاره کرد:
درد گوش، بوی بد دهان و تب خفیف
چه نکاتی لازم است پس از عمل رعایت شود؟
– استفاده از خوراکی‌های نرم و سرد (از مصرف غذاهای تند، شور و ترش اجتناب شود)
– مصرف داروهای تجویز شده (مسکن و گاهی آنتی بیوتیک)
– شستشو و غرغره حلق با سرم‌های استریل
– گزارش هر گونه مورد غیر طبیعی مثل تب بالای 5/38 درجه و یا خونریزی (مواردی همچون تب پایین، درد گلو وگوش، بوی بد دهان، تغییر موقت صدا و مشاهده پرده خاکستری در محل عمل در روزهای اولیه پس از جراحی طبیعی است)
